Duchu Boży mieszkaj z nami

Hymn Veni Creator Spiritus , związany ściśle z liturgią nieszporów uroczystości  Zesłania Ducha Świętego, ukazuje w poetyckiej formie najważniejsze prawdy wiary o Trzeciej Osobie Boskiej, Jej określenia i symbole, dary Ducha i ich wpływ na życie człowieka (por. KKK 687 n.) (...) Jego muzyczna tradycja sięga okresu rozkwitu religijnej poezji w czasach odrodzenia karolińskiego (IX – X wieku), szczególnie w klasztorach benedyktyńskich, a za domniemanego twórcę hymnu uważa się Rabanusa Maurusa (zm. 856), opata z Fuldy, później arcybiskupa Moguncji (...) 

Wiekowa tradycja podkreślała to przez przyklęknięcie ( flexis genibus) na pierwszą strofę hymnu i trochę żal tej nabożnej praktyki, stosowanej jeszcze krótko przed Soborem Watykańskim II (...).
Jeden z najwcześniejszych przekładów łacińskiego tekstu znajduje się w "Żywocie Pana Jezu Krysta" Sebastiana Opecia (krakowskie wyd. Hallera z 1522 roku). Już sam początek hymnu ukazuje charakterystyczne zwroty staropolskie:

Duchu Święty, raczyż przyjć k nam,
Dusze twych wiernych nawiedź sam.
Raczyż swą łaską napełnić
Serca, któreś raczył stworzyć

Na przełomie XVIII i XIX wieku zyskuje popularność przekład autorstwa Franciszka Karpińskiego z jego zbioru Pieśni nabożne . Utwór nosi tytuł "Pieśń o Duchu Świętym" z adnotacją podtytułową "Veni Creator z łacińskiego, i natęż nótę iak w Łaciń":  
 

Duchu Boży mieszkay z nami;
Nawiedź myśli obłądzone,
Bogacąc Nieba łaskami,
Serca od Ciebie stworzone

(...) użycie sformułowania mieszkay z nami nadaje błagalnemu wezwaniu uczuciowy, wręcz „domowy” wyraz (..)

(...)
przekład Adama Mickiewicza– utwór Veni Creator z jego cyklu wierszy z lat 1835 – 1836:

Przyjdź, Duchu Stworzycielu,
Myśli Twoich (wiernych) nawiedź
Napełnij łaską niebieską
Piersi, któreś stworzył

(...)
Karyłowski zamieścił w swoim zbiorze dwie różne wersje przekładu: pierwsza jest bardziej swobodną poetycką parafrazą, rozpoczynającą się od incipitu "  Wszechrzeczy Stwórco, przyjdź, Duchu Boży" . Natomiast druga wersja ma następującą adnotację podtytułową: „Przekład zastosowany do śpiewu na nutę łacińskiego oryginału”.  Już pierwsza strofa tego hymnu ukazuje zachowanie wiernej oryginałowi struktury  strofy ambrozjańskiej, korzystnej dla umuzycznienia tekstu: 
 

Przyjdź, Duchu, Stwórco w okrąg ziem,
Umysły twoich nawiedź rzesz,
Napełnij górnej łaski tchem
Te serca, którym życie ślesz