Jak wiadomo, tekst ten należy do tzw. «źródła kapłańskiego», którego korzenie sięgają czasów niewoli babilońskiej (VI w. p.n.e.), kiedy to w wierze narodu izraelskiego ukształtowała się monoteistyczna koncepcja Boga. Rozważając w świetle Objawienia stwórczą moc jedynego Boga, Izrael nabrał przekonania, że Bóg stworzył świat mocą swojego Słowa. W tym kontekście pojawia się Duch, którego rolę określa na płaszczyźnie językowej słowa i tchnienia wychodzącego z ust: «Przez słowo Pana powstały niebiosa i wszystkie ich zastępy przez tchnienie (ruah) ust Jego» (Ps 33, 6). To żywe i ożywiające tchnienie Boga nie występuje tylko w pierwszej fazie stworzenia, lecz nieustannie podtrzymuje i ożywia całe stworzenie, wciąż je odnawiając: «Stwarzasz je, gdy ślesz swego Ducha i odnawiasz oblicze ziemi» (Ps 104, 30).
Najbardziej znamienną nowością objawienia biblijnego jest ukazanie historii jako uprzywilejowanego miejsca działania Ducha Bożego. W ok. 100 fragmentach Starego Testamentu występuje ruah JHWH, które wskazuje na działanie Ducha Pana prowadzącego swój lud, przede wszystkim w istotnych momentach jego wędrówki. I tak w okresie Sędziów Bóg zsyłał swojego Ducha na ludzi słabych i przemieniał ich w charyzmatycznych przewodników obleczonych w Boską moc; tak było w przypadku Gedeona, Jeftego, a zwłaszcza w przypadku Samsona (por. Sdz 6, 34; 11, 29; 13, 25; 14, 6. 19).
Wraz z ukonstytuowaniem się monarchii Dawida, ta Boska moc, która dotychczas objawiała się w sposób nieprzewidywalny i zaskakujący, osiąga pewną stabilność. Jest wyraźnie obecna podczas konsekracji Dawida, o której Pismo Święte mówi: «Począwszy od tego dnia, duch Pański opanował Dawida» (1 Sam 16, 13).
W okresie niewoli babilońskiej i po jej zakończeniu cała historia Izraela zostaje odczytana na nowo jako długi dialog, który Bóg prowadzi z narodem wybranym «przez Ducha swojego za pośrednictwem dawnych proroków» (Za 7, 12). Prorok Ezechiel uwydatnia związek między Duchem i proroctwem, mówiąc np.: «owładnął mnie Duch Pański i rzekł do mnie: 'Mów: Tak mówi Pan'» (Ez 11, 5).
Perspektywa prorocka wskazuje jednak przede wszystkim na przyszłość jako na szczególny czas, w którym wypełnią się obietnice związane z Boskim ruah. Izajasz zapowiada narodziny potomka, na którym «spocznie duch... mądrości i rozumu, duch rady i męstwa, duch wiedzy i bojaźni Pańskiej» (Iz 11, 2-3). «Jest to - jak napisałem w encyklice Dominum et Vivificantem - tekst doniosły, gdy chodzi o całą pneumatologię Starego Testamentu, gdyż tworzy tutaj jakby pomost między dawniejszym biblijnym pojęciem 'ducha', rozumianego przede wszystkim jako 'tchnienie charyzmatyczne', i 'Duchem' jako Osobą i jako darem, darem dla osoby. Mesjasz z rodu Dawida ('z pnia Jessego') jest właśnie tą Osobą, na której 'spocznie' Duch Pański» (n. 15).
Już w Starym Testamencie widoczne są dwie cechy tajemniczej tożsamości Ducha Świętego, które dokładniej ukazuje następnie objawienie zawarte w Nowym Testamencie.
Pierwsza z nich to całkowita transcendencja Ducha, który właśnie dlatego jest nazywany «świętym» (Iz 63, 10. 11; Ps 51, 13). Duch Boży zawsze jest «Boski». Nie jest rzeczywistością, którą człowiek może zrozumieć zdając się wyłącznie na własne siły, ale darem otrzymanym z wysoka: można Go jedynie wzywać i przyjąć. Nieskończenie «inny» niż człowiek, Duch Święty zostaje dany darmo tym, którzy są powołani, aby z Nim współpracować w dziele zbawienia. A kiedy człowiek pokornie i otwarcie przyjmuje tę Boską energię, zostaje uwolniony od swego egoizmu i od swoich lęków, a w świecie zakwita miłość i prawda, wolność i pokój.
Inną cechą Ducha Bożego jest «dynamiczna» moc, która objawia się w Jego działaniu w historii. Czasami próbuje się nakładać na biblijny obraz Ducha pojęcia związane z innymi kulturami, np. ideę «ducha» jako zjawiska ulotnego, statycznego i biernego. Natomiast biblijna koncepcja ruah oznacza nadzwyczaj żywotną, potężną i mocniejszą niż wszystko inne energię: Duch Pański - czytamy u Izajasza - «jest jak potok wezbrany» (30, 28). Dlatego kiedy Ojciec działa przez swego Ducha, chaos przemienia się w kosmos, na ziemi powstaje życie i toczy się historia.
Do Polaków uczestniczących w audiencji generalnej:
Emitte Spiritum Tuum et creabuntur: ześlij Ducha Twojego, a będą stworzone.Dzisiejsza katecheza poświęcona jest Duchowi Świętemu w związku z przygotowaniem do Wielkiego Jubileuszu.
O Duchu Świętym pisałem w encyklice Dominum et Vivificantem, czyli «Pan i Ożywiciel» - Ten, który jest Panem i który daje życie. O Duchu Świętym mówi nam całe Pismo Święte od pierwszych słów. Opis dzieła stworzenia zaczyna się od tego zdania: «Duch Boży unosił się nad wodami», czyli stworzenie, życie - to wszystko jest dziełem Ducha, który przenika widzialny i stworzony przez Boga świat.
Dziełem Ducha jest z kolei nasze uświęcenie: odkupienie i uświęcenie. Dlatego do Ducha Świętego zwracamy się, przyjmując sakramenty święte, prosimy o siedem Jego darów: o dar mądrości, dar rozumu, dar wiedzy, dar rady, dar męstwa, dar pobożności, dar bojaźni Bożej.
To wszystko jest na nowo jak gdyby przyzwane przez Kościół w przygotowaniu do Roku 2000. Jeżeli bowiem przyjście na świat Syna Bożego było dziełem Ducha Świętego - począł się za sprawą Ducha Świętego z Niepokalanej Dziewicy Maryi - to również przeżycie tego przyjścia, odnowienie tego przyjścia po 2000 lat winno być sprawą Ducha Świętego w życiu całego Kościoła. I tego życzę wszystkim obecnym tutaj i Kościołowi całemu, a w szczególności Kościołowi w Polsce. Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus!
(...) Gdyby sam Duch Święty nie przybył z pomocą naszej słabości (por. Rz 8, 26), rozważanie tej tematyki byłoby zadaniem trudnym. Jak bowiem rozpoznać obecność Ducha Bożego w historii? Odpowiedź na to pytanie możemy dać jedynie na podstawie analizy ksiąg Pisma Świętego, inspirowanych przez Ducha Świętego, które stopniowo odsłaniają nam Jego działanie i jego tożsamość. W swoisty sposób ukazują nam one «język» Ducha Świętego, jego «styl» i «logikę». Można także odczytywać rzeczywistość, w której On działa, sięgając wzrokiem głębiej niż na to pozwala zwykła obserwacja i ślady Jego obecności w rzeczach i wydarzeniach. Pismo Święte, poczynając od Starego Testamentu, pomaga nam zrozumieć, że nic, co na świecie jest dobre, prawdziwe i święte, nie może zaistnieć niezależnie od Ducha Bożego.
Jan Paweł II
(źródło: "Duch Święty w Starym Testamencie", Audiencja generalna 13 maja 1998)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz