Wdzięczność i życzliwość dla innych powoduje zwiększenie możliwości kreacyjnych mózgu

Leonhard Molodinow — elastyczny mózg

Ludzie, podobnie jak zwierzęta również realizują coś co nazwane zostało skryptami. Polega to na tym, że na przykład nieraz zdarza mi się podążać tą samą trasą, podczas gdy w ogóle się nad tym nie zastanawiam. To jak odruch. Ponieważ zdarzają się sytuacje, w których przetwarzanie informacji według skryptu nie zaspokaja potrzeb jednostki, posiadamy dwa inne narzędzie służące do planowania reakcji. Pierwszy z nich to myślenie racjonalne, czyli myślenie analityczne, a drugi mechanizm to myślenie elastyczne.

Naukowcy odkryli że mózg pracuje zupełnie inaczej, gdy zajmuje się oddolnym myśleniem elastycznym, a inaczej, gdy wytwarza myśli w ramach odgórnego procesu analitycznego.
Ciągnie nas do zmian i nowinek. Cecha ta, określana mianem neofilii zalicza się obok zależności od nagrody, niechęci do krzywdy i do wytrwałości — do czterech podstawowych składowych ludzkiego temperamentu.
Zwierzęta przez większość czasu działają jak automaty i to w ich przypadku świetnie się sprawdza a jak to wygląda u ludzi? Czy nasze reakcje stanowią efekt myśli, czy też my również na ogół korzystamy w życiu ze skryptu w postaci nawyku i także obywamy się bez myślenia? Też działamy automatycznie. Ale aby wyrwać się z tego typu cykli chodzi o prosty mechanizm przejęcia kontroli nad sytuacją który uruchamia się choćby wtedy, gdy w drodze do pracy słyszymy syreny karetki lub stykamy się w innego rodzaju anomalie. Wtedy nagle wychodzimy z trybu autopilota. Warunkiem koniecznym do zatrzymania automatycznego skryptu, który się w danym momencie nie sprawdza, jest samoświadomość. Langer nazwa te formą świadomości czuwaniem. Dziś psycholodzy mówią o uważności. Człowiek uważny ma pełną świadomość wszystkich rejestrowanych danym momencie bodźców i wrażeń zmysłowych, a także swoich odczuć i myśli. Akceptuje je ze spokojem, jak gdyby patrzył na nie z oddali albo z boku. Utrzymanie taki myślowej kontroli wcale nie jest trudne, podobnie jednak jak korekta postawy — wymaga stałego wysiłku. Na szczęście najnowsze badania zgodnie wykazują że uważność można wzmocnić poprzez wykonywanie prostych ćwiczeń myślowy. Np. analizę stanu ciała, świadomość myśli, świadomy jedzenie. Z badań wynika że jeśli się wykonuje wybrane ćwiczenie od trzech do sześciu razy w tygodniu po miesiącu człowiek zaczyna znacznie skuteczniej kontrolować swoje reakcje automatyczne, a także inne funkcje zarządcze mózgu, a więc choćby skupiania uwagi przy przenoszeniu uwagi z jednego zadania na drugie. Tego typu umiejętności pomagają zatem skutecznie kontrolować umysł i zmieniają perspektywę postrzegania różnych problemów, z którymi się w życiu spotkamy.
W odróżnieniu od sztucznej inteligencji, mój biologiczny mózg potrafi przetwarzać informacje zarówno w trybie odgórnym (jak tradycyjny komputer), jaki w trybie oddolnym (co z kolei ma znaczenie dla myślenie elastycznego).
SI łatwo skłonić do przetwarzania informacji. Wystarczy ją włączyć. W przypadku ludzkiego mózgu ten włącznik ma jednak charakter wewnętrzny. To układ nagrody stanowi źródło motywacji do zainicjowanie i podtrzymania biegu myśli. Kto nie ma dostępu do nagrody emocjonalnej, która mogłaby wpływać na jego wybory, nie potrafi podejmować codziennych decyzji. Układ nagrody wprowadza nas w Tryb myślenia elastycznego i pobudza do poszukiwania pomysłów alternatywnych, bądź znalezienia sposobu na dokonanie wyboru spośród dostępnych opcji. Gdy ten system nie działa nie jesteśmy w stanie podejmować decyzji. Sposobem na sukces w rozwoju sztucznej inteligencji byłoby stworzenie takiego komputera, który rozwiązałoby problemy dlatego, że sprawiałoby mu to przyjemność. U człowieka ważne jest też to co stanowi dla nas nagrodę. Co nas motywuje do działania. Czy to są pieniądze,  czy dobre uczynki. 

 
Należy uwolnić się od przekonania, że wybór nasz musi być optymalny. W ten sposób można zaoszczędzić sporo energii psychicznej, dzięki czemu człowiek czuje się lepiej. Ludzie akceptujący rozwiązania dosyć dobre są bardziej zadowoleni ze swojego wyboru, jak również ogólnie szczęśliwsi, mniej zestresowani, niż ci którzy odczuwają potrzebę wytypowanie rozwiązania optymalnego.
 
Rozwiązywanie problemów i formułowanie wniosków w ramach danego paradygmatu wymaga jednocześnie zastosowania myślenia analitycznego i elastycznego.
Największą swobodę wędrowanie umysł ma wtedy, kiedy nie jesteś akurat skupiony na konkretnym zadaniu, więc np. wtedy, gdy robisz coś bezrefleksyjnie, np. prowadzisz samochód. To dlatego właśnie w takich momentach tworzymy nowy pomysł. Dzięki zwolnionemu tempu moje myśli nabierały głębi zupełnie nieosiągalne w normalnej pośpiesznej komunikacji. Pospiech dotyczy zresztą nie tylko rozmów. Tylko odprężony umysł zdolny do eksploracji nowatorskich pomysłów. 

 
Lewa półkula formuje oczywiste skojarzenia, przygotowuje oczywiste odpowiedzi. Prawa półkula przeszukuje tymczasem nieoczywiste skojarzenia i przedstawię osobliwe propozycje. Każda półkula stanowi niezależny system poznawczy. Gdzieś na głębokim poziomie podświadomości każda z półkul walczy, by to właśnie jej pomysł spotkał się z uznaniem mózgu zarządczego i został przekazany do świadomości.
Poza tym prawdopodobnie istnieje jeszcze sędzia, który ma wpływ na przebieg tych zmagań. Tym sędziom jest tajemnicza struktura, którą w neurobiologii nazywają przednim zakrętem kory obręczy. Znajduje się ona tuż nad ciałem modzelowatym. Gdy prawa i lewa półkula przystępują do rozwiązywania problemu, każda po swojemu może się włączyć do tej rozgrywki wpływać na to z jaką siłą głos każdej z nich będzie słyszalny.
Duże znaczenie ma determinacja. Impas powoduje, że myślimy o tym żeby dać sobie spokój. Jeśli się jednak nie poddamy, to dokładnie w tym momencie do akcji może się włączyć ACC i to właśnie wtedy mogą się zacząć pojawiać najoryginalniejsze pomysły. W dobrze oświetlonym pokoju trudniej jest mi zwracać uwagę na przedmioty z naszego otoczenia.Te mogą skłaniać nas do bardziej przyziemnych rozważań, spychać na margines twórcze rozważania prawej półkuli. Powstawaniu spostrzeżeń sprzyja również brak presji czasowej, ponieważ jeśli wkrótce trzeba się zająć czymś innym, świadomość będzie wezwana do powrotu do świata zewnętrznego i tym samym będzie blokować myśli płynące z podświadomości.
W głowie każdego z nas funkcjonuje niezależnie dwóch specjalistów od myślenia: Logik i Poeta. Rywalizują oni ze sobą, a wynik tej walki nadaje kształt naszym myślom i pomysłom. Każdy z nas może się przełączać między trybem spontanicznego formowania oryginalnych pomysłów i racjonalnym, a sukces leży w istocie od tego na ile umiejętnie z tego przełącznika korzystamy. Utwory Mozarta wbrew popularnymi domniemaniom powstawały w całości w jego głowie. Mozart poświęcał długie godziny na pracę analityczną, dopracowywanie pomysłu
Pozytywny nastrój oddziałuje na człowieka podobnie jak narkotykowy haj, tzn. dopuszczasz do świadomości większą liczbą oryginalnych pomysłów. Do najlepiej znanych przez psychologów sposobów na wytworzenie pozytywnego nastroju należy ćwiczenie wdzięczności. Polega ona na tym że regularnie wpisuje się trzy powody do wdzięczności. Takim powodem może być zarówno słoneczny dzień jaki dobry wieści o stanie naszego zdrowia. Inne metody opierają się na wynikach badań dotyczących poczucia satysfakcji płynącej z podejmowanie działań na rzecz innych ludzi. Np. w ujęciu ogólnym ludzie czują się lepiej wtedy, gdy więcej wydają na innych niż na siebie. Do konkretnych działań, ćwiczenie życzliwości, w istocie przypomina ćwiczenie wdzięczności, tyle że w tym przypadku wypisuje się miłe rzeczy, które się zrobiło dla innych. Badacze zajmowali się również innymi ćwiczeniami polegającymi na tworzeniu list. Skupiało to umysł na pozytywnych informacjach na temat nas samych. Na to wszystko nakładają się elementy defensywnie, czyli rady dotyczące usuwania negatywnych cykli myślowy w naszym umyśle. Pierwszy krok polega na tym, że uznaje się obecnie złe myśli, a następnie akceptuje się je, zamiast usiłować jej pozbyć. (przyznanie się do grzechu i prośba o przebaczenie) Przez taką akceptację na ogół zmniejsza się jej siłę oddziaływania. W dalszej kolejności należy sobie wyobrazić że problem dręczy nie nas, tylko naszego przyjaciela. Jaki rady byśmy udzielili? Następnie należy spróbować zastosować tą radę do siebie
Spośród wszystkich tych zasad dotyczących możliwości otwierania umysłu na spostrzeżenia i odkrycia, dla mnie najważniejsze jest zrozumienie, że szczęście jest nie tylko celem samym w sobie, ale że może być również strategią na wzmocnienie produktywności intelektualnej. Ludziom którzy myślą o tym co robić, żeby czuć się dobrze, i skupiają się na tym, czym się powinien zajmować, można będzie teraz podać powód, dla którego warto uwzględnić w napiętym grafiku działanie poprawiające nastrój.